Schenken of nalaten: houdt u aan de (minder bekende) spelregels!

Uiteraard is het mogelijk om uw vermogen pas aan uw kinderen over te laten gaan na uw overlijden. Schenken met de warme hand is wellicht toch leuker. En, vanuit het oogpunt van estateplanning, ook slimmer!

Overweegt u een schenking? Dan is het goed om te weten dat u voorwaarden aan de schenking kunt verbinden. Weet ook dat u dat dan tijdig moet doen!

20%, 10% of 0%?

Indien uw kinderen pas na uw overlijden uw vermogen krijgen, is dit meestal belast tegen het tarief van 20%. Door de vermogensoverdracht (deels) tijdens het leven te doen, kan deze heffing worden teruggebracht naar 0%, namelijk als u jaarlijks het vrijgestelde bedrag schenkt. Momenteel is dit een bedrag van € 5.320 per kind. Daarboven wordt het tarief 10%, tenzij het bedrag meer bedraagt dan € 122.268 (cijfers 2017). Is de schenking meer dan laatstgenoemd bedrag, dan wordt het tarief 20%.

Na de schenking behoort het vermogen toe aan de kinderen. Dit betekent dat vanaf dat moment ook de vermogensgroei van het geschonken vermogen bij de kinderen komt te liggen. Deze aangroei behoort na de schenking dan óók niet meer tot uw vermogen en wordt daarom ook niet meer in uw nalatenschapsheffing betrokken.

Het goed plannen van schenkingen kan (op termijn) dus een aanzienlijke besparing van de erfbelasting opleveren. Op familieniveau wordt vaak ook een onmiddellijke besparing van de box 3-heffing bereikt. U wordt voor het overgedragen vermogen van deze heffing verlost en er vindt bij uw kinderen (meestal tegen een  lager tarief) belastingheffing plaats. Deze box 3-heffing komt uiteraard helemaal niet aan de orde als het geld wordt besteed aan consumptieve zaken, of voor de aankoop of verbetering van de eigen woning van het kind. Mogelijk komt dan heffing van schenkbelasting helemaal niet aan de orde, namelijk in het laatste geval als uw kind gebruik kan maken van de zogenoemde tonvrijstelling.

Schenken met de warme hand heeft dus vanuit fiscaal oogpunt voordelen. Het kan bovendien ook leuker zijn om niet te wachten tot het moment van overlijden. Denkt u aan de blije lach die op het gezicht van uw kinderen verschijnt. Ook is het leuk om te zien wat zij doen met hetgeen u geeft.
U kunt de schenkingen dus doseren zoals u wilt en de jaarlijkse schenkingen bij elkaar opgeteld kunnen, mits u vroeg start, oplopen tot een mooi bedrag. In de praktijk kunnen uw kinderen vaak in hun jongere levensjaren een steuntje in de rug goed gebruiken.

Schenken met voorwaarden

Als u tot vermogensoverdracht overgaat, dan wilt u dat uw kinderen verstandig met dit vermogen omspringen. Als u vreest dat zij dit niet doen, dan zijn daar eenvoudige structuren voor op te zetten waardoor u én grip én zeggenschap op het geschonken vermogen houdt.

Wellicht wilt u ook nog bepalen waar het vermogen, dat uw kinderen tijdens hun leven niet opmaken, heen gaat. Dit kan vanuit fiscaal perspectief ook heel nuttig zijn. Met name als uw kind (nog) geen partner en/of kinderen heeft.

Deze ‘tweetrapsmaking’ heeft met name nut in de situatie dat bij het overlijden van uw kind het wettelijke regime toepassing vindt (omdat het kind geen testament heeft gemaakt). Op grond van dat regime komt het geld bij u terug en bij de eventueel aanwezige broer(s) en/of zus(sen) van uw overleden kind. Het is niet handig als het bij u terecht komt, omdat bij terugkeer van dit vermogen driedubbele belastingheffing plaatsheeft. Namelijk eerst bij overgang naar uw kind, dan bij overgang naar u en daarna nog eens bij uw overlijden naar uw kinderen. Vererving tussen broers en zussen is sowieso ‘duur’ (tarieven bedragen 30% of 40%). Ook is het mogelijk dat uw kind een testament heeft en daarin erfgenamen noemt die u niet wilt.

Als u hier een vinger in de pap wilt hebben, dan moet u dit aangeven voordat de schenking plaatsvindt. Let wel, zo’n bepaling heeft zin als het kind vóór u overlijdt, maar ook als het kind na u overlijdt (het vermogen keert dan als het ware ‘fictief’ terug naar u en gaat vanuit daar naar uw eventuele andere kind(eren)). Vaak is het dus slim om zo’n tweetrapsmaking op te nemen.

Ook wilt u misschien niet dat de partners van uw kinderen (‘de aangetrouwden’) met de helft van het aan uw kinderen geschonken vermogen ervandoor gaan, omdat uw kinderen voorafgaand aan het huwelijk geen huwelijkse voorwaarden hebben opgesteld. Als u niets bepaalt, dan wordt – onder het huidige huwelijksgoederenregime – het geschonken vermogen zonder voorwaarden min of meer gemeenschappelijk. Dat zelfde geldt als het kind deze voorwaarden wel heeft, maar deze voorwaarden niet naleeft. Ook in dat geval moet hij of zij toch een deel van het geschonken vermogen afstaan bij het onverhoopte einde van de relatie.

U wilt een beding waarin u bepaalt waar het vermogen na het overlijden van uw kind heen moet of een zogenoemde anti-schoonzoonclausule? Dan moet u een schenking met “toeters en bellen” doen.  Pas op! Deze voorwaarden kunnen niet in een later stadium alsnog aan de schenking worden verbonden. Bedenk daarom van tevoren goed wat u wilt!

Dagen tellen

Goed en doordacht schenken is dus mijn advies. Wacht met dat schenken ook niet te lang! Waarom niet? Omdat,  schenkingen die 180 dagen vóór uw overlijden worden gedaan, alsnog in de nalatenschap worden betrokken en met erfbelasting belast worden. Met deze 180 dagen-regeling heeft de wetgever willen voorkomen dat er in het zicht van overlijden nog snel schenkingen worden gedaan en zo gebruik wordt gemaakt van de schenkingsvrijstellingen en/of het lage tarief. Als u toch binnen dit tijdsbestek van 180 dagen overlijdt, dan is er een doekje voor het bloeden: het kind mag de schenkbelasting die eerder over deze schenkingen is betaald, verrekenen met de erfbelasting.

Met een relatie bespraken wij onlangs die 180-dagenregeling. Zijn vraag: “Dus in de situatie dat het overlijden in het zicht is (bijvoorbeeld vanwege ziekte), moet ik dus maar niet schenken?” Die conclusie is iets te kort door de bocht, hebben wij uitgelegd. De 180 dagen-regeling geldt namelijk niet voor de zogenoemde eenmalige grote schenking én voor de tonvrijstelling. De eenmalige grote schenkvrijstelling is het bedrag dat u aan uw kinderen eenmalig kan schenken als zij ouder zijn dan 18 jaar en jonger zijn dan 40 jaar.  De “tonvrijstelling” is de schenking die gedaan kan worden aan kinderen en benut moet worden voor de eigen woning en waarbij ook de voornoemde leeftijdsgrens (ouder dan 18 en jonger dan 40) speelt.

Als de situatie zich zou voordoen dat u – vanwege deze leeftijdsgrenzen – één van de kinderen wél een belastingvrije schenking kunt doen en een ander kind niet, dan hoeft dat ook geen reden te zijn om niet te schenken. Het kind dat belasting moet betalen over zijn/haar schenking houdt uiteraard dan wel netto minder over. Als u 100% gelijkheid wilt, dan kunt u dat ook weer oplossen, zo vertelden wij toen onze relatie. Namelijk: “u zou het kind dat netto minder krijgt, kunnen compenseren middels een legaat in uw testament. Goed moment om deze akte gelijk maar weer eens onder de loep te nemen. Goed omdat tussen het moment van het passeren en nu vaak  een hele lang tijd kan zitten. Tussentijds is de wet veranderd, uw (financiële) situatie en wellicht ook uw inzichten. ”

Schenken op papier

Wanneer het geld bij u niet cash voorhanden is, bijvoorbeeld omdat het vermogen in stenen zit, kan er op papier geschonken worden: de zogenoemde schuldigerkenning. Er moet dan wel door de schenker rente over deze schuld aan de kinderen worden uitbetaald (bijschrijven op het bedrag van de schuldigerkenning is uitdrukkelijk niet toegestaan, omdat dan voor de erfbelasting het vermogen toch geacht wordt van u te zijn).

Let op dat als u voor een schuldigerkenning kiest, dat vanwege fiscale gevolgen de rentetermijn niet langer is dan 1 jaar. In een renteclausule staat vaak dat de rente is verschuldigd op 31 december van ieder jaar. Dat lukt uiteraard niet als de schenker eind november overlijdt. De Belastingdienst ziet in een betaling aan het kind na het overlijden geen issue, als deze kort na het overlijden wordt betaald, of wordt verrekend met een vordering die de ouder op het kind heeft. Goed opletten hier is dan ook het devies.

Samenvattende conclusie?

Het schenken van vermogen kan ook voor u en uw familie interessant zijn. Het is goed om dan voor u de spelregels en de (on)mogelijkheden te kennen.