Complex versus Simpel

“Everything should be made as simple as possible, but not simpler.”

– Albert Einstein

Heeft u ooit een honkballer een bal, die diep het achterveld in werd geslagen, zien vangen? Hoe deed hij dat? Om het traject dat de bal zou afleggen correct te berekenen, moest hij het volgende weten[i]:

• De exacte afstand tussen hem en de slagman.
• Het gewicht van de bal.
• De snelheid waarmee de bal geslagen werd.
• De hoek waarin de bal de knuppel verliet.
• De invloed van de wind en de luchtdruk op de bal.
• Het effect dat de bal meekreeg.

De formule die het brein van de honkballer moet oplossen is een draak[ii].

Zelfs de meest briljante wiskundige zou deze berekening niet even snel kunnen oplossen.

Gelukkig is er een vuistregel die het probleem wel snel oplost:

• Fixeer je blik op de bal.
• Zet het op een lopen.
• Pas je snelheid aan zodat je in een constante hoek naar de bal blijft kijken.
• Steek je arm uit en vang de bal.

Iedereen die weleens een bal gevangen heeft, begrijpt intuïtief dat complexe problemen kunnen worden opgelost met behulp van simpele vuistregels. En hoe complexer het probleem, des te kleiner de kans is dat we het antwoord erop precies kunnen uitrekenen. Simpele oplossingen zijn dan ook noodzakelijk.

Occam’s razor

Occam’s razor (het scheermes van Ockham) is een alternatieve manier om tot een simpele oplossing van een potentieel complex probleem te komen. Occam’s razor is de stelling dat wanneer er verschillende hypotheses zijn die een verschijnsel in gelijke mate kunnen verklaren, de hypothese gekozen moet worden die de minste aannames bevat. Het scheermes symboliseert het ‘wegscheren’ van alle onnodige ingewikkeldheden om tot de eenvoudigste verklaring te komen. Dit principe uit de kennistheorie wordt toegeschreven aan de 14e.-eeuwse Engelse filosoof William of Occam (1287-1347).

Sherlock Holmes, de beroemde detective, verwoordde Occam’s razor als volgt:

“If you eliminate the impossible, whatever remains, however improbable, must be the truth.”

Occam’s razor wordt veelvuldig toegepast in de wetenschap. Hoe simpeler een theorie is, des te makkelijker zij kan worden bewezen of verworpen. Een complexe verklaring voor een fenomeen betekent dat zij moeilijk te testen is. Bovendien zorgt complexiteit voor problemen bij de herhaalbaarheid van experimenten. Wetenschappers die Occam’s razor niet in acht nemen, worden dan ook verdacht van het verhullen van slechte onderzoeksresultaten.

Ook artsen passen een versie van Occam’s razor toe[iii]:

“When you hear hoofbeats, think horses, not zebras.”

Wanneer u in de winter met hoge koorts naar de dokter gaat, zal de arts niet direct van malaria uitgaan. Hij zal waarschijnlijk tot de conclusie komen dat u griep heeft en u aanbevelen om met een paracetamolletje onder de wol te kruipen. Minimale diagnoses verminderen het risico op het ‘overbehandelen’ van de patiënt.

Ook bij het oplossen van misdaden is Occam’s razor van belang. Wanneer rechercheurs het lichaam van een vermoorde vrouw aantreffen, zullen zij haar mannelijke partner als eerste verhoren. Statistisch gezien is de kans namelijk groter dat een vermoorde vrouw door haar mannelijke partner om het leven is gebracht dan door iemand anders. De rechercheurs zullen niet vooraf de mogelijkheid uitsluiten dat zij werd vermoord door een buitenaards wezen met een veel te groot hoofd, scherpe tanden en een lange spitse tong. Echter, de simpelst mogelijke oplossing met de minste aannames is dat haar mannelijke partner de waarschijnlijke dader is.

Complexiteit in de financiële wereld

In de financiële wereld heeft men echter de neiging om simpele zaken zo complex mogelijk te maken. In 2010 werd in de Verenigde Staten de Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act aangenomen. Deze wet had als doel de financiële stabiliteit in de Verenigde Staten te vergroten door strengere eisen te stellen aan financiële instellingen. De wet telt echter 2.300 pagina’s en verslaat daarmee met gemak Leo Tolstoi’s Oorlog en Vrede, een van de langste romans die ooit geschreven werd.

De financiële wereld heeft een sterke hang naar complexe oplossingen. De studies van economen en financiële analisten trachten de lezer door middel van complexe wiskundige formules te overtuigen dat degelijk wetenschappelijk onderzoek is gedaan. Maar we zagen al eerder dat complexiteit in de wetenschap wordt afgedaan als het verhullen van slechte onderzoeksresultaten.

Dit is hoe een economische studie de wereld ziet…[iv] [v]:

…En zo zou een kind van zeven jaar oud deze formule opschrijven:

1 + 1 = 2

Waarom zijn we toch zo onder de indruk van complexe oplossingen? Hiervoor zijn twee belangrijke redenen aan te voeren. Ten eerste gaan de meeste beleggers, hun adviseurs en analisten ervan uit dat de complexiteit van de financiële markten ook gecompliceerde oplossingen vereisen. Het komt simpelweg niet in ze op dat er in de financiële markten simpele relaties bestaan. Ten tweede, verkopen complexe oplossingen beter en kunnen de adviseurs en de managers hiervoor een hogere fee vragen.

Waarom simpel in plaats van complex?

U dient complexiteit te wantrouwen vanwege de volgende redenen:

Complexiteit verhoogt de rol van het toeval.

We leven momenteel in het tijdperk van big data en nergens zijn zoveel data te verzamelen als in de economie en op de financiële markten. In die overdaad aan data, kan een getrainde data analist allerlei correlaties vinden die een oorzakelijk verband suggereren. De onderstaande grafiek geeft hiervan een voorbeeld[vi].

Er is uiteraard geen zinnig mens die gelooft dat er een relatie bestaat tussen de groei van de Amerikaanse uitgaven op het gebied van wetenschap, ruimtevaart en technologie en de hoeveelheid Amerikanen dat zichzelf door middel van ophanging of verstikking van het leven berooft. Toch is dat precies wat bovenstaande grafiek (gebaseerd op data-onderzoek) suggereert. Big data geeft ons talloze mogelijkheden om verbanden te ontdekken die er in het echt niet zijn.

Onderzoekers hebben zo altijd een voorsprong op degenen die hun studies lezen. Degene die de studie publiceert, kan het zich veroorloven om slechts de bevestigende feiten te rapporteren en de feiten die de uitkomsten van de studie weerleggen, te negeren.

Intelligente mensen voelen zich aangetrokken tot complexe oplossingen.

Er werken voldoende intelligente mensen in de financiële wereld. Maar al die intelligentie komt tegen een hoge prijs omdat slimme mensen zichzelf voor de gek houden en denken de wijsheid in pacht te hebben. De financiële markten geven geen snars om de moeilijkheidsgraad van een beleggingsstrategie, maar voor mensen met grote ego’s is eenvoud niet intellectueel stimulerend genoeg.

Complexiteit geeft mensen de ‘illusion of control’.

Wij geloven sterk in het feit dat we de uitkomst kunnen beïnvloeden van gebeurtenissen waar we geen controle over hebben. Mensen zijn bijvoorbeeld bereid om ruim viereneenhalf keer zoveel te betalen voor een lot waarvan zij zelf de cijfers mogen uitkiezen. Automobilisten denken, op hun beurt, dat de kans op een ongeluk veel kleiner is wanneer ze zelf achter het stuur zitten dan wanneer ze als passagier meerijden.

Tenslotte zorgen complexe oplossingen voor een vals gevoel van zekerheid. Die zekerheid zorgt ervoor dat we ons comfortabel voelen en niet voorbereid zijn op het risico dat we lopen als blijkt dat we het mis hebben. Eenvoud zorgt voor een focus op datgene wat we wel kunnen beïnvloeden en begrip voor wat we niet kunt beïnvloeden.

Volgens Charlie Munger:

“Simplicity has a way of improving performance through enabling us to better understand what we are doing.”

Goed advies hoeft niet noodzakelijkerwijs complex te zijn.

De medische wetenschap is het er nog steeds over eens dat de uitvinding van penicilline en de regel dat artsen en verplegend personeel hun handen moeten wassen, de grootste bijdrage hebben geleverd aan de stijging van onze levensverwachting.

–

[i] Risk Savvy, How to Make Good Decisions, Gerd Grigerenzer, 2014
[ii] Flight Equations with Drag, NASA
[iii] Mental Model: Occam’s Razor, Farnam Street, May 1st. 2017
[iv] A First Lesson in Econometrics, John J. Siegfried
[v] The Flaws of Finance, James Montier, may 2012
[vi] http://www.tylervigen.com/spurious-correlations