Wetenschappelijk bewijs bestaat niet!

“A reasonable probability is the only certainty.”

E.W. Howe

Op een website lees ik in de allereerste alinea de volgende zin:

“Beleggen is geen wetenschap. Anders zou zekerheid overal te koop zijn.”

Dat klopt helemaal. Maar tot mijn stomme verbazing begint de tweede alinea met de zin:

“Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat actieve beleggingsfondsen op lange termijn aanzienlijk slechter presteren dan passieve indexfondsen.”

Dus eerst vertellen ze me dat beleggen geen wetenschap is. En dan proberen ze me met behulp van wetenschappelijk onderzoek te overtuigen dat ik beter niet actief kan beleggen…

Vermogensbeheerders kokketeren graag met wetenschappelijk onderzoek. Zeker als ze me willen imponeren met hun beleggingsproduct. Maar ze misbruiken de wetenschap. Sterker nog, ze hebben geen flauw benul van wat wetenschappelijk onderzoek inhoudt.

Hoe werken wetenschappers?

Volgens de wetenschappelijk methode.

Onderzoekers beginnen met een hypothese. En dat is niets meer of minder dan een goed onderbouwde aanname. De onderzoeker zegt daarmee: “ dit is wat ik denk te vinden in mijn onderzoek.” Voorbeelden zijn:

Alle zwanen zijn wit, of

actieve beleggers presteren op de lange termijn slechter dan indexfondsen.

Observaties (ik zie alleen maar witte zwanen) of een theorie (al het beschikbare nieuws is al in de koersen verwerkt) zijn de basis van zo’n hypothese.

De onderzoekers denken dan na over wat het betekent als hun hypothese klopt:

Alles wat niet wit is, kan geen zwaan zijn, of

actief beleggen is dom.

En dan gaan ze testen. De onderzoekers verzamelen data of doen observaties om te zien of de praktijk overeenkomt met hun hypothese. Het doel is om de ongeldigheid van de hypothese aan te tonen.

Waarom zoeken wetenschappers naar ‘negatief’ bewijs?

Omdat ik een hypothese nooit kan bewijzen. Maar ik kan haar wel weerleggen. Ik kan nooit bewijzen dat alle zwanen wit zijn. Ook al zie ik er 10 duizend. Maar als ik één enkele zwarte zwaan zie, kan mijn hypothese direct de prullenbak in.

Daarom vermijd ik liever de logische sprong van “nog nooit gezien” naar “bestaat niet.”

De medische wetenschap weet hier alles van. Veel wetenschappelijk ‘bewijs’ uit het verleden is inmiddels al in de prullenbak beland.

We kennen allemaal het bewijs dat vitamine D onmisbaar is voor sterke botten. Maar een studie uit 2019[i] weerlegt die hypothese. Zij laat zien dat ook proefpersonen die dagelijks een hoge dosis vitamine D slikken broze botten krijgen.

Dus misschien heeft vitamine D helemaal geen invloed op de sterkte van onze botten.

Negatief bewijs brengt ons dichterbij de waarheid. Bevestigingen niet. Die kan ik makkelijk vinden. Witte zwanen zijn overal. Actieve beleggers die slechter presteren dan de index ook.

Slechte wetenschappers en pseudo-wetenschappers zoeken uitsluitend bevestigingen. Waarom? Omdat ze me per se willen overtuigen dat hun verhaal of hun beleggingsvisie de enige juiste is.

De beroemde natuurkundige en nobelprijswinnaar Richard Feynman geeft ze een veeg uit de pan:

“Science doesn’t really care about your beliefs.”

Oprechte onderzoekers trachten als waanzinnigen feiten en observaties te vinden die hun hypothese weerleggen. Pas als ze dat na ontelbare experimenten niet lukt, wordt hun hypothese sterker. Maar zij realiseren zich steeds dat een hypothese nooit voor 100 procent te bewijzen is. Dat al hun kennis slechts waarschijnlijkheden zijn. Want een stukje tegenstrijdig bewijs kan altijd en overal opduiken.

Een wetenschappelijke conclusie is daarom sterk of zwak. Nooit een bewijs.

Zijn actieve beleggers dom?

In 2006 lanceerde NASA het ruimtevaartuig New Horizons. Na een reis van 3 miljard mijl die negen en een half jaar duurde, passeerde New Horizons de dwergplaneet Pluto. De trip duurde slechts een minuut korter dan NASA vooraf had berekend.

Zestig tellen!

Goed hè, die harde wetenschappen. Ze worden geregeerd door natuurwetten waardoor we alles zeer precies kunnen uitrekenen.

Probeer de economie of de beurs maar eens te voorspellen met die precisie.

Maar wij beïnvloeden de beurs en de economie met ons gedrag en onze emoties. En die kunnen we niet in een formule stoppen.

Probeer dan maar eens iets wetenschappelijk te bewijzen.

Richard Feynman legt het als volgt uit:

“Imagine how much harder physics would be if electrons had feelings.”

Natuurlijk is het moeilijk voor me om de index te verslaan. Want als het makkelijk was, kon iedereen het. En dat is onmogelijk. Maar die 15 procent van de actieve beleggers die het wel lukt, weerlegt het wetenschappelijke ‘bewijs’ dat actieve beleggers op de lange termijn slechter presteren dan indexbeleggers.

En ik durf te wedden dat alle indexbeleggers hun eigen getalenteerde dochter zouden steunen in de jacht op een gouden olympische medaille.

Oh ironie!

[i] Effect of High-Dose Vitamin D Supplementation on Volumetric Bone Density and Bone Strength A Randomized Clinical Trial. (2019). jama, 736–745. https://doi.org/10.1001/jama.2019.11889