Vertrouw niet op de intuïtie van beleggers!

Psycholoog Gary Klein vertelt In zijn boek “Sources of Power: How People Make Decisions,” een opmerkelijk verhaal.

Een vrouw keek op een familiebijeenkomst haar schoonvader aan en was direct bezorgd. “Ik vind dat je er slecht uitziet,” zei ze. Haar schoonvader antwoordde daarop quasi lollig, “Nou, jij kan ook wel een opknapbeurt gebruiken.”

“Luister naar me,” zei de vrouw. “Je moet onmiddellijk naar het ziekenhuis.”

Een paar uur later lag haar schoonvader op de operatietafel. Een van zijn kransslagaders was dichtgeslibd en hij stond op het punt een hartaanval te krijgen. Hij had zijn leven te danken aan de intuïtie van zijn schoondochter.

Maar wat zag de vrouw precies?

Wanneer een kransslagader verstopt raakt, stuurt het lichaam zoveel mogelijk bloed naar de belangrijkste organen. En het sluit de bloedtoevoer naar de minder kritische organen, zoals de huid, af. De vrouw zag aan het gezicht van haar schoonvader dat er iets mis was. Ze had jarenlang op de hartafdeling van een ziekenhuis gewerkt. Hierdoor herkende zij het patroon. Ondanks dat ze het op dat moment niet goed kon uitleggen.

Wat is intuïtie?

Intuïtie is simpelweg herkenning. We weten iets zonder dat we weten hoe we het weten.

Volgens gedragseconoom en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman is deze definitie onvolledig. Ze veronderstelt dat we iets weten. En dat is lang niet altijd het geval.

Onze intuïtie kan ook mis zitten. Kahneman toonde dat aan in zijn onderzoek. Hij vroeg proefpersonen een schatting te maken van de studieresultaten van Julie, een studente. De proefpersonen kregen slechts één enkel detail over Julie te horen. Ze kon al op zeer vroege leeftijd lezen.

De conclusie van de proefpersonen was niet verrassend. Vrijwel zonder uitzondering dachten zij dat Julie hoge cijfers haalde.

Een verkeerde intuïtie. De leeftijd waarop kinderen kunnen lezen, heeft namelijk geen enkele voorspellende waarde voor hun prestaties als student.

Kahneman stelt dan ook voor om intuïtie als volgt te definiëren: “we denken iets te weten zonder dat we weten hoe we het weten.”

Deze versie laat ook ruimte voor verkeerde intuïties.

Wanneer kunnen we onze intuïtie vertrouwen?

Volgens Kahneman moet een situatie aan drie voorwaarden voldoen voordat we onze intuïtie mogen vertrouwen.

De eerste is regelmaat. We willen de geldende regels leren kennen. Dat is onmogelijk in chaotische situaties.

Vervolgens willen we uitgebreid te tijd krijgen om te oefenen. Want het leren van de regels en het ontwikkelen van intuïtie kost namelijk tijd. Veel tijd.

Tenslotte vereisen onze intuïtieve beslissingen een snelle feedback. We willen heel snel weten of we goed of fout zaten. Want als de feedback te lang op zich laat wachten, leren we niet.

Dus in veel gevallen is er dan ook niets mis met onze intuïtie. Als we een drukke straat over willen steken, kunnen we in één oogopslag zien of het veilig is of niet. Aan de telefoon hebben we ook aan een paar woorden genoeg om te weten in wat voor bui onze wederhelft verkeert.

Maar we komen ook in voldoende situaties terecht waarin het niet verstandig is om op onze intuïtie te vertrouwen.

Kunnen beleggers op hun intuïtie vertrouwen?

Volgens Kahneman niet. Daarvoor zijn de financiële markten te complex.

Neem nu eens de reactie van de beurzen op de verkiezingswinst van Donald Trump in 2016. Een heel leger analisten was ervan overtuigd dat, als Trump zou winnen, de beurs zou instorten. Een hele verkeerde intuïtie, bleek achteraf. In plaats van in te storten, steeg de beurs juist explosief.

De analisten waren te arrogant. Zij konden het effect op de beurs van de verkiezingswinst van Trump helemaal niet weten. De Amerikanen hadden immers nog nooit eerder zo’n controversiële figuur gekozen. Regelmaat en feedback ontbraken volledig.

Ook kon Ik laatst smakelijk lachen om de uitspraak van een Nederlandse smallcapbelegger. Hij claimde over een goed fingerspitzengefühl te beschikken.

Op de vraag wat zijn grootste fout was, noemde de smallcapbelegger Imtech. Imtech ging in 2015 failliet als gevolg van fraude bij een avonturenpark in Polen.

OK, en waar was dan je onvolprezen fingerspitzengefühl?

Het lot van beleggers is dat zij werken in een volatiel en onvoorspelbaar domein. Hun intuïties zijn nutteloos.

Waarop kunnen beleggers zich beter richten?

Kahneman heeft twee tips voor beleggers:

1. Luister niet naar je intuïtie; en
2. Wees systematisch in het vergaren van de data die je gebruikt.

Eén van de openingszinnen uit het Base Rate Book (2016) van Credit Suisse luidt dan ook als volgt:

“Executives and investors commonly rely on their own experience and information in making forecasts (the “inside view”) and don’t place sufficient weight on the rates of past occurrences (the “outside view”).”

In februari 2015 vertelde Elon Musk de wereld dat hij verwachtte dat Tesla in 2015 een omzet zou behalen van 6 miljard dollar. Maar dat was nog niet alles. Vanaf 2015 tot en met 2025 verwachtte hij een omzetstijging van maar liefst 50% per jaar.

Elon Musk dacht iets te weten zonder dat hij wist hoe hij het wist.

Hoe moeten beleggers, en Elon Musk zelf, zo’n intuïtieve uitspraak beoordelen?

In het Base Rate Book geeft auteur Michael Mauboussin het antwoord. Hij onderzocht de omzetgroei van de 1.000 grootste bedrijven ter wereld vanaf 1950.

Vanaf 1950 lukte het geen enkele onderneming om haar omzet 10 jaar lang met 50% te laten groeien. Uitgaande van een startomzet van 4,5 tot 7 miljard dollar.

Beleggers kunnen de intuïtieve voorspelling van Elon Musk dan ook gerust naar de prullenbak verwijzen.