Beweging is een relatief begrip. Voor iemand die de straat wil oversteken, is een voorbijrijdende auto in beweging. Voor een motorrijder die met dezelfde snelheid naast de auto rijdt, is deze bewegingsloos en de omgeving juist in beweging. Of iets stilstaat of beweegt, is dus afhankelijk van het referentiekader van de waarnemer. Inertieel referentiekader noemen we dit, een begrip uit de relativiteitstheorie.
Datzelfde geldt voor het begrip tijd en heet tijddilatatie of tijdsrek. We kennen allemaal het gevoel dat de tijd sneller gaat naarmate we ouder worden. Er zijn zelfs pogingen gedaan om dit fenomeen te kwantificeren. Eén mogelijke oplossing die door wetenschappers werd aangedragen, is dat mensen het verstrijken van de tijd beleven in proportie tot de vierkantswortel van hun leeftijd. De tijd verstrijkt daarom voor iemand van 64 jaar oud twee keer zo snel (64^0,5 = 8) als voor een 16-jarige (16^0,5 = 4).
Toch kan tijd voor de een niet sneller of langzamer verstrijken dan voor de ander. Een uitzondering is als we ons in de buurt van een zwart gat bevinden. Maar dat zullen de meesten van ons niet snel meemaken. Het verstrijken van tijd geschiedt voor iedereen in hetzelfde tempo, van seconde tot seconde. Maar er zijn gevallen dat het, ondanks deze kennis, niet zo lijkt. Toen we nog op school zaten, duurden de laatste tien minuten voordat de verlossende bel ging een eeuwigheid. Een leuk feestje was daarentegen voorbij voordat we er erg in hadden.
Dus net als beweging is het verstrijken van tijd afhankelijk van ons referentiekader. En dit referentiekader heeft invloed op onze keuzes, doordat we geneigd zijn het ‘heden’ waardevoller te vinden dan het verleden of de toekomst.
Dit geldt ook voor het beleggen in aandelen. Het eerste dat we opmerken als we naar een koersgrafiek of een spreadsheet kijken, is dat beleggen in aandelen een jaarlijks rendement had opgeleverd van circa 9% per jaar. Niet slecht! We merken tevens op dat van 2000 tot en met 2003 aandelen de helft van hun waarde verloren. Dit gebeurde in 2007 tot en met 2009 nog eens. Het is makkelijk om bij onszelf te denken: ‘oh dat gebeurt nu eenmaal eens in de zoveel tijd, maar de beurzen herstellen altijd en bereiken vervolgens nieuwe records.’ Vanuit het perspectief van een koers grafiek of een spreadsheet lijkt een periode van drie jaar namelijk kort.
Echter, wanneer we middenin zo’n periode zitten, verandert ons besef van tijd volledig. Alles komt tot stilstand. Een beursdaling die drie jaar duurt, zorgt ervoor dat we tien jaar ouder worden. We gaan twijfelen aan het rendementspotentieel van aandelen en willen het liefst alles verkopen. Onze cliënten verliezen hun vertrouwen en de hoeveelheid discipline die we moeten hebben is enorm.
Dus hoe komt het dat het lijkt of het verstrijken van de tijd langzamer gaat? Het heeft waarschijnlijk met ons geheugen te maken. Na een traumatische gebeurtenis, zoals een auto ongeluk, beschrijven mensen vaak dat het leek alsof alles zich in slow-motion afspeelde. Dit is het gevolg van het feit dat het geheugen de gebeurtenissen met behulp van veel details tracht te reconstrueren. Ons gevoel van tijd is dan ook een afspiegeling van hoe gedetailleerd we ons een gebeurtenis kunnen herinneren. Tijdens een beurscorrectie maken we hetzelfde mee. De tijd vertraagt, omdat de verliezen steeds pijnlijker worden en we de correctie niet meer in het langetermijnperspectief kunnen zien.
Beleggers die zich nu al zorgen maken over een correctie, beleggen te veel in aandelen. Voor alle andere beleggers geldt dat zij zich dienen te realiseren dat correcties een normaal onderdeel zijn van het beleggen in aandelen. Een gedisciplineerd beleggingsplan zorgt ervoor dat tijd in zo’n geval niet te veel vertraagt.
Wie niet wacht, wie niet wint!